کول در ساختمان‌سازی معمولاً به سازه‌های استوانه‌ای یا مکعبی گفته می‌شود که برای اهدافی مانند فاضلاب، آب‌رسانی، یا جمع‌آوری و دفع آب‌های سطحی استفاده می‌شوند. این سازه‌ها معمولاً از بتن مسلح ساخته می‌شوند و به صورت پیش‌ساخته یا در محل اجرا می‌گردند.

در ایران، اصطلاح “کول” بیشتر در رابطه با سیستم‌های فاضلاب و دفع آب‌های سطحی رایج است. در این زمینه، چند نوع اصلی کول داریم:

1. کول چاه (یا منهول بتنی):

   • کاربرد: این کول‌ها بخش اصلی سیستم فاضلاب شهری و خانگی را تشکیل می‌دهند. وظیفه اصلی آن‌ها اتصال لوله‌های فاضلاب، امکان بازرسی و نگهداری خطوط فاضلاب، و هدایت جریان فاضلاب به سمت تصفیه‌خانه‌ها یا محل دفع نهایی است.
   • ساختار: معمولاً به صورت استوانه‌ای و از بتن مسلح با قطرها و ارتفاع‌های مختلف ساخته می‌شوند. در فواصل معین در طول خطوط فاضلاب قرار می‌گیرند و دریچه‌ای در بالای آن‌ها برای دسترسی وجود دارد.
   • مزایا: مقاومت بالا در برابر فشار خاک و ترافیک، دوام طولانی، امکان پیش‌ساختگی و نصب سریع.
   • 
     

2. کول‌گذاری (یا کانال‌های بتنی پیش‌ساخته):

   • کاربرد: این سازه‌ها بیشتر برای هدایت آب‌های سطحی، رواناب‌ها، یا در برخی موارد برای کانال‌های روباز فاضلاب یا آب کشاورزی استفاده می‌شوند.
   • ساختار: معمولاً به شکل U یا مستطیل ساخته شده و در کنار هم قرار می‌گیرند تا یک کانال پیوسته را تشکیل دهند. این کانال‌ها می‌توانند روباز یا با درپوش بتنی پوشانده شوند.
   • مزایا: هدایت سریع و مؤثر آب، جلوگیری از فرسایش خاک، امکان اجرای سریع.
   • 
     

3. کول‌های مخروطی (یا کلاهک منهول):

   • کاربرد: این قطعات بتنی مخروطی شکل، معمولاً بر روی بخش استوانه‌ای کول چاه قرار می‌گیرند و وظیفه آن‌ها تبدیل قطر بزرگتر بدنه چاه به قطر کوچکتر دریچه دسترسی است. همچنین به هدایت بهتر جریان در دهانه منهول کمک می‌کنند.
   • ساختار: مخروطی شکل و از بتن مسلح ساخته شده‌اند.
   • 
     

4. انواع دیگر کول‌ها (کمتر رایج یا با نام‌های متفاوت):

   • کول‌های سپتیک یا چاه‌های جذبی: در برخی مناطق که دسترسی به سیستم فاضلاب مرکزی وجود ندارد، از سازه‌های بتنی استوانه‌ای مشابه کول چاه برای جمع‌آوری و جذب تدریجی فاضلاب استفاده می‌شود. این‌ها در واقع نوعی چاه فاضلاب هستند که با دیواره‌های بتنی (کول) اجرا می‌شوند.
   • کول‌های بتنی در سیستم‌های آب‌رسانی: گاهی در برخی نقاط سیستم‌های آب‌رسانی، برای ایجاد اتصالات یا شیرهای کنترلی از سازه‌های بتنی استوانه‌ای یا مکعبی استفاده می‌شود که ممکن است به آن‌ها نیز “کول” گفته شود، هرچند نام تخصصی‌تری دارند (مانند اتاق شیر یا منهول شیر).

نمونه‌هایی از کاربرد کول :

• شهرسازی و پروژه‌های عمرانی: در تمام شهرهای ایران، شبکه‌های فاضلاب شهری بر پایه منهول‌های بتنی (کول چاه) اجرا می‌شوند. این کول‌ها در پیاده‌روها، معابر و زیر خیابان‌ها قابل مشاهده هستند.
• پروژه‌های دفع آب‌های سطحی: در معابر شهری، اتوبان‌ها و مناطق مسکونی برای جمع‌آوری و هدایت آب باران از کانال‌های بتنی (کول‌گذاری) استفاده می‌شود.
• ساختمان‌های مسکونی و تجاری: در ساختمان‌هایی که به شبکه فاضلاب شهری متصل نیستند، ممکن است از چاه‌های فاضلاب با دیواره‌های کول بتنی استفاده شود. همچنین، برخی ساختمان‌های بزرگ ممکن است سپتیک تانک‌های بتنی یا حوضچه‌های تنظیم جریان داشته باشند که با سازه‌های بتنی مشابه کول ساخته می‌شوند.

به طور خلاصه، “کول” بیشتر به سازه‌های استوانه‌ای بتنی در سیستم‌های فاضلاب (منهول) و همچنین کانال‌های بتنی برای هدایت آب‌های سطحی اطلاق می‌شود.